Қазақстан – жас әрі тез өсіп келе жатқан мемлекет. 2023 жылы еліміздің халқы 20 миллион адамды асты, бұл жалпы туу көрсеткішінің өсуімен байланысты. 2020 жылы жалпы туу коэффициенті алғаш рет тәуелсіздік жылдарында 3,13-ке жетіп, ауылдық жерлерде 3,56 болды. Яғни, әр қазақ отбасының орта есеппен үш және одан да көп баласы бар.
Дегенмен, туу көрсеткіші өңірлерге қарай айтарлықтай әртүрлі: оңтүстікте жоғары, солтүстікте төмен. Демографиялық айырмашылықтар, ауыл мен шағын қалалардың дамымаған инфрақұрылымымен және бақылаусыз миграциямен бірге, ірі қалаларға қысымды арттыруда. Мұндай жағдайда адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту, қауіпсіз және жайлы өмір сүру ортасын жасау ерекше маңызды. Бұл – сапалы тұрғын үй, әлеуметтік инфрақұрылым, білім беру, денсаулық сақтау және цифрлық қызметтер.
Президент атап өткендей, әлеуметтік инфрақұрылымға жасалған инвестициялар – бұл экономиканың жанама инвестициясы, өйткені ең бастысы – адамға салынған инвестиция. Дұрыс қаржыландыру – ұзақ мерзімді перспективада тиімді нәтиже беретін, ұтымды және прагматикалық тәсіл.
Білім беру саласындағы жетістіктер
2019 жылдан бері елде рекордтық көлемде мектептер салынды – 1 млн оқушы орнына 1200 жаңа мектеп. Ауылдық жерлердегі 3000-нан астам мектеп жаңартылып, үш ауысымдық және апатты мектептердің мәселесі шешілді, 200 мектептегі орын тапшылығы жойылды. Білім инфрақұрылымын қолдау қоры арқылы, жемқорлықтан алынған қаражатқа 74 заманауи мектеп ашылды, тағы 15 мектеп салынып жатыр.
«Комфортты мектеп» ұлттық жобасы аясында 2024–2025 жылдары 217 мектеп салынып, 460 мың оқушы орны қамтамасыз етіледі, олардың 40%-дан астамы ауылдық жерлерде орналасқан. Мектептер – тек ғимарат емес, балалардың сапалы білім алуына арналған жаңа даму нүктелері.
Келесі кезең – бар мектептерді жаңғырту. Алдағы үш жылда 1200 мектеп модернизацияланады, олардың жартысынан көбін ауыл мектептері құрайды. Жаңа форматқа интернет жылдамдығы жоғары, заманауи кабинеттер мен білім беру технологиялары енгізіледі. Бұл ауыл балаларына ірі қалалардағы лицейлер деңгейінде білім алу мүмкіндігін береді.
Денсаулық сақтау саласын жаңғырту
90-жылдардан бастап денсаулық сақтау инфрақұрылымы қысқарған, ал 2019 жылы елде тек 749 аурухана қалған еді. Бұл көрсеткіштер пандемия кезінде айқын көрінді: орын, құрал-жабдық пен дәрі-дәрмек жетіспеді, әсіресе ауылдық жерлерде.
2022 жылдан бастап медицина инфрақұрылымын жаңарту басталды. Сол жылдың қыркүйегінде Президент «Ауылдық денсаулық сақтау» ұлттық жобасын бекітті. Жоба аясында 655 медициналық нысан салынды, оның 596-сы пайдалануға берілді – амбулаториялар, фельдшерлік-акушерлік пункттер, емханалар. 2025 жылға дейін қалған 59 нысан ашылады. Сонымен қатар, 32 көпбейінді орталық аудандық аурухананы модернизациялау жүруде. Бұл шаралар өңірлерде медициналық қызмет сапасын түбегейлі жаңа деңгейге көтереді.
Қорытынды
Әлеуметтік инфрақұрылым – Қазақстанның болашағына стратегиялық инвестиция. Оның дамуы шикізаттық экономикадан адам капиталын дамытуға негізделген экономикаға көшуге мүмкіндік береді. Бұл тек өмір сүру деңгейіндегі теңсіздікті азайтпай, сонымен қатар өңірлердің тұрақты дамуы, әлеуметтік тұрақтылығы және экономикалық бәсекеге қабілеттілігінің негізін қалайды.
Қазақстандық мемлекет – халықтың әл-ауқатын бірінші орынға қоятын әлеуметтік мемлекет. Білім мен денсаулық сақтау саласын дамыту арқылы әрбір азамат өз әлеуетін толық ашып, елдің болашағына үлес қоса алады.