Еліміздегі саяси науқандар әділ өтуі үшін – саяси мәдениетті қалыптастыра білуіміз керек!

Орталық сайлау комиссиясының жұмысы ашық болуы үшін, ОСК басшысы мен комиссия мүшелері қандай да бір партияда, одақта, ұйымда болмауы керектігі заңда көретілді. Бұл ОСК жұмысына сенімді арттыру үшін жасалған дұрыс қадамның бірі. Қазақстанның сайлау органдары жүйесінің тұрақты сайлау циклі форматына толық көшуі орын алуда. Орталық сайлау комиссиясының жұмысы ашық әрі айқын болуы тиіс. Ұлттық және халықаралық институттармен тұрақты және берік байланыстар орнатылып, нақты қадамдар жасалуда. Орталық сайлау комиссиясы жанынан құрылған тұрақты диалог алаңдары серпінді дамып келеді. Оның ішінде «Сараптамалық кеңес», «Жас сайлаушылар клубы» бар және аталмыш ұйымдар мен бірлестіктер Орталық сайлау комиссиясы мен қоғам арасындағы шынайы байланыстырушы көпірге айналуда. Мүмкіндігі шектеулі жандардың сайлау құқықтарын қамтамасыз ету жөніндегі жұмыс тобы да қайта жасақталып, оның қызметі белсендірілді. ОСК тарихында алғаш рет «Сараптамалық кеңес» алаңында Қазақстандағы ел сайлауының барысына халықаралық мониторинг нәтижелерін кеңінен және ашық талқылау дәстүрге айналып үлгерді. Сайлау науқаны кезінде де, сайлау аралық кезеңде де ОСК мүшелері мен өңірлер жұртшылығы мен жастары арасында тұрақты, тікелей, ашық диалог форматы құрылуда. Бұл ОСК-ның негізгі басым міндеттерінің біріне жатады. Осылайша ОСК жұмысы жыл өткен сайын жанданып, заман талабына сай жаңа технологиялармен жабдықталып, еліміздегі саяси науқандардың әділ, шынайы, ашық өтуіне мұрындық болуда. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың саяси реформалар бағдар­ла­масы аясында кейінгі екі жылда ауыл әкім­дерін халықтың өзі тікелей сай­лай­тын болды. Осы уақытқа дейін 1 668 ауыл, ауылдық округ, аудандық маңызы бар қала әкімдері сайланды. Әкімдерді сайлау – дауыс беру жүйе­сі мен жергілікті атқарушы билікті демо­кра­тия­ландырудың эволюциялық тәсілі. 2021 жы­лы ауылдар мен ауылдық округ­тер әкім­дерінің алғашқы сайлауы, ал 2023 жы­лы аудан әкімдерінің алғаш­қы сай­лауы өтті. Бұл елдегі дәйекті және ма­ңыз­ды реформалардың сабақтастығын көрсетеді. Аудан әкімдерінің сайлауы аудандық ма­ңызы бар қалалардың, ауылдық округ­­тердің, кенттер мен ауылдардың әкім­­дері деңгейінде апробациядан өтті. Мә­се­лен, екі жыл ішінде ауылдардың, кент­тердің, ауылдық округтердің, аудан­дық маңызы бар қалалардың 1 668 әкімі сайланды. Оның 75 пайызын саяси партиялар ұсынса, қалған 25 пайызы – өзін-өзі ұсынушылар. Сондай-ақ сайланған әкімдердің 57,4 пайызы бұрын бұл қыз­мет­те жұмыс істемеген. Бұл ауыл әкім­дерінің корпусы айтарлықтай жа­ңар­ды дегенді білдіреді. Аудандар мен облыстық маңызы бар қалалар әкімдерін сайлау азаматтар үшін өз елді мекендерінің дамуына тікелей ықпал етудің жаңа мүмкіндіктерін ашады. Олар мемлекеттік басқару жүйесінің жұмыс істеуінің жаңа ұзақмерзімді қағи­дат­тарын қалыптастырады, мемлекет пен қоғам арасындағы өзара қарым-қаты­настардың сипатын сапалы өзгер­теді. Бейбіт жиналыстар туралы жаңа заң қабылдау, сайлау және саяси партиялар туралы заңнаманы либерализациялау, сондай-ақ Конституциялық реформа есе­бі­нен саяси модельді түбегейлі жа­ңар­ту, әкімдердің тікелей сайлануын енгізу – мұның барлығы ел тұрғын­да­ры­ның саяси мәдениеті мен сауатын арт­тыруға ық­пал етеді. Жалпы, тікелей сайлау азамат­тардың конституциялық құқық­та­рын толыққанды іске асырудағы бел­сен­ді­лігін арттыруға, халықтың билікке деген сенімін және әкімнің халық алдында есеп беруін күшейтуге, әкімнің ха­лықтың қажеттіліктері мен проблема­ла­рына ден қою жеделдігін арттыруға мүм­кіндік береді. Әкімдерді сайлауды енгізу біртіндеп меритократия қағидатының үстемдігіне әкеледі. Яғни билікке әлеуметтік шығу тегі мен материалдық байлығына қа­ра­­мастан қабілетті басқарушылар келе­ді. Сайлау арқылы азаматтар өз­де­рінің қалауларын, мүдделері мен қа­жет­ті­лік­терін білдіреді, бұл аймақты тиімді бас­қа­руға ықпал етеді. Тұрғындар өз ауданының әкімдерін сайлауға тікелей қатысуға мүмкіндік алды. Осы тұрғыда бұл сайлау әкімдер корпусының белгілі бір жаңаруына, мемлекеттік қыз­метке жаңа тұлғалардың келуіне ықпал етпек. Мұның бәрі жергілікті мем­лекеттік бас­қару жүйесінің одан әрі дамуына оң серпін береді, елдегі прог­рес­сив­ті өз­ге­ріс­тер факторларының біріне айналады. Аудан әкімдерінің сайлауы жергілікті мем­лекеттік басқару жүйесіндегі елеу­лі институционалдық өзгерістерге әкеледі. Ол ұзақмерзімді келешекте мемле­кет пен қоғам арасындағы қарым-қатынас­тар­дың сипатын анықтайтын сапалы жаңа ортаның негізін қалайды.,

Jsk ақпараттық агенттігі