Шымкентте жасөспірімдер арасында суицидтің өршігені алаңдатарлық жағдай екенін ішкі саясат және жастар істері саласының жұмыстарына арналған былтырғы алқа мәжілісінде қала әкімінің идеология жөніндегі орынбасары Сәрсен Құранбек ерекше атап өткен еді.
«Жастар – ізгі қоғам айнасы» форумын өткіздік. Онда қазақ әлмисақтан мұсылман екенін айттық. Мемлекеттің жастар алдындағы міндеті – мектеп салу, университет құру, орта білімді тегін ету. Бұл жауапкершілікті мемлекет толық орындап келеді. Ал жастардың мойнындағы негізгі міндет – оқу мен терең білім алу. Дегенмен руханият мәселесінде орын алып жатқан күрделі ахуал бар. Бұл – жастардың суицид мәселесі. Бұл проблеманың жылдан-жылға ушығып бара жатқаны алаңдатады. Статистикаға жүгінсек, 2022 жылы кәмелетке толмаған балалар арасында 7 суицид оқиғасы тіркелген. 2023 жылы 14 жасөспірім өз өмірін қиған. Яғни көрсеткіш бір жылда екі есеге ұлғайған. Ал 2024 жылдың 4 айының өзінде өз-өзіне қол жұмсаудың 5 оқиғасы орын алған. Жастарға жеткілікті деңгейде мән бермей отырғанымызды осыдан-ақ көрсек болады. Жастар арасындағы қылмыс та жыл санап өсіп келеді. Бұл бойынша 2022 жылы 1 043 дерек тіркелсе, 2023 жылы 2 780 қылмыстық жағдай анықталған. Жыныстық бағыттағы зорлық-зомбылықтың жыл өткен сайын саны артып барады. Айталық, 2022 жылы мұндай қылмысқа кәмелет жасқа толмаған 3 жасөспірім ұшыраса, 2023 жылы бұл сан жетеуге өскен. Осының бәрін айта берсең, жаның ауырады. Бірақ қазақ айтпақшы «ауруын жасырған өледі». Жабулы қазан жабулы күйінде қалса да болмайды. Онда мәселе ешқашан шешімін таппайды. Жоғарыда аталған проблемадан құтылу үшін тұтас қоғам болып ұйысуымыз керек», деген еді С.Құранбек.
Суицид — бұл қоғамда денсаулық сақтауға байланысты жаһандық проблема. Жыл сайын 700 000-нан астам адам осы себептен өледі. Мұндай өлім-жітімнің көпшілігі (77%) табысы төмен немесе өмір сүруі орташа елдерде кездеседі. Сонымен қатар, суицидтің қоғамға, сондай-ақ өзін-өзі өлтіретін адамдардың әлеуметтік ортасына, достары мен туыстарына кері әсері бар.
Өз-өзіне қол жұмсау кезінде қаза тапқандардың шамамен 20-дан астамы суицид жасағандар. Бұл елге, аймаққа, жынысқа, жасына және өзін-өзі өлтіру әдісіне байланысты әр түрлі болады.
Суицидтің алдын алу жөніндегі іс-шаралардың негізгі компоненттері жағдайды талдау, ведомствоаралық ынтымақтастық, проблема туралы хабардарлықты арттыру, ұйымдастырушылық-әдістемелік қолдау көрсету, қаржыландыру, қадағалау, мониторингілеу, бағалау.
Ықтимал суицидті ашық талқылау адамға өмірлік мәселелерді шешудің басқа нұсқаларын қарастыруға және қабылданған шешімді өзгертуге көмектеседі, осылайша суицидтің алдын алуға болады. Зерттеулерге сәйкес, суицид туралы ойлайтын адамдардың өмір мен өлімге қатысты екіұшты сезімдерін сезінуі және олардың азаптарынан жеңілдік іздеуі сирек емес. Адам мұндай әрекетті осы сәттің әсерінен жасай алады және бірнеше күннен кейін өмір сүргісі келген кезде өледі. Адамға психологиялық қолдау көрсету арқылы суицидтің алдын алуға болады. Өз-өзіне қол жұмсамақ болған, бірақ аман қалған адамдарды тексеру барысында олардың көпшілігі кейіннен өлімнен құтылуға қуанышты екендігі атап өтілді.
Суицидке бейімділігі бар көптеген адамдар психикалық аурумен ауырмайды, ал психикалық ауытқулармен өмір сүретін көптеген адамдар өз өмірін жоғалтқысы келмейді. Суицидке толы дағдарыстық жағдайларда өткір психологиялық стрестің, созылмалы ауырсынудың, зорлық-зомбылық тәжірибесінің, сондай-ақ әртүрлі әлеуметтік факторлардың болуы сияқты бірқатар себептік және ілеспе факторларды ескеру қажет.
Jsk ақпараттық агенттігі